İran edebiyatının gelmiş geçmiş en büyük psikolojik roman ve hikaye yazarlarından Sadık Hidayet, 17 Şubat 1903 yılında İran’ın başkenti Tahran’da doğdu. Modern İran Edebiyatı’nın babalarından biri olarak kabul edilen Sadık Hidayet, Tahran’da faaliyet gösteren Fransız Lisesi’nde okumasının ardından 1925 yılında Avrupa’ya gitti. Sadık Hidayet’in Hacı Aga isimli kitabının tanıtımı için Hacı Aga Sadık Hidayet başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz. Sadık Hidayet kimdir? Nerede doğdu, nerede öldü, mezarı nerede? Hidayet’in en bilinen eserleri hangileridir?
Başlıklar
Sadık Hidayet Kimdir?
Sadık Hidayet, Fransız okulunda okumasının ardından Avrupa’da Fransa ve Belçika’da dört yıl geçirdi. İlk başta diş hekimi olmak isteyen Hidayet, ardından mühendislik okumaya karar verdi. Mühendislik eğitimine Fransa’da başlasa da devam etmeyen Sadık Hidayet ardından İran’a dönerek devlet memurluğu yaptı.
Bu dönemler içerisinde hikayelerini de yazan Hidayet, 1936’da Budizm’e olan merakından dolayı Hindistan’a gitti. Hindistan’daki izlenimleri ve Budizm konusundaki incelemeleri, Hidayet’in Kör Baykuş (Buf-i Kur) isimli kitabında yoğun olarak kendine yer buldu. Bu kitap, 1937 yılında Bombay’da basıldı. Ayrıca burada bulunduğu dönem içerisinde Buda’nın bazı yazılarını da Farsça’ya tercüme ederek yayınlattı.
Hidayet, edebiyatta batı üslubunu benimsemiş ve bu üslup içerisinde Fars kültüründen de oldukça fazla bir şekilde yararlanmıştır. Bu sayede Farsça’yı Uluslararası Çağdaş Edebiyat kategorisine sokan isim olarak bilinir.
Sadık Hidayet ile Stefan Zweig’in birbirine çok benzeyen edebiyat anlayışları ve yaşam öyküleri için Stefan Zweig Kimdir başlıklı yazımızın altında bulunan Stefan Zweig Sadık Hidayet Benzerliği başlığımızı okuyabilirsiniz.
Sadık Hidayet’in Ölümü
Sadık Hidayet, İran’dan tekrar Fransa’ya gittiği zaman içerisinde bulunduğu buhrandan çıkamadı ve bulunduğu apartman dairesinin camlarını ve kapı altlarını ıslak bezle kapattıktan sonra hava gazını açarak intihar etti. Ölüm tarihi 9 Nisan 1951’dir. Mezarı, Yılmaz Güney’in de bulunduğu Paris’teki Pere Lachaise mezarlığındadır.
Siyasi Durumu
Hidayet, İran’ın gittikçe dindarlaşan toplumu içerisinde rahatsızlık duymaya başladı. Ruhban sınıfının oluşmasına karşı eleştirilerini dile getiren Hidayet, Monarşi’ye de sert bir şekilde karşı çıkıyordu. Özellikle Hacı Aga isimli kitabında bu eleştirisini çok açık bir şekilde ve Aziz Nesin ile zekadaş bir şekilde dile getirmişti.
Hidayet’in bu bahsi geçen iki kitabı; Hacı Aga ve Kör Baykuş, İran’da yasaklanan ilk kitapları oldu. Hidayet’in tüm eserleri şu anda İran’da satışı ve okunması yasak kitaplardır.
Eserleri
Hidayet’in yazmış olduğu eserler şöyledir.
Öykü; Diri Gömülen (1930), Moğol Gölgesi (1931), Üç Damla Kan (1932), Alacakaranlık (1933), Aleviye Hanım (1933), Bay Hav Hav (1933), Kör Baykuş (1937), Aylak Köpek (1942), Hacı Aga (1945) ve İslam Kervanı (?).
Oyun; Sasan Kızı Pervin (1930) ve Mazyar (1933).
Seyahatname; İsfahan: Cihan’ın Yarısı (1931) ve Islak Yol üzerinde (1935).
İnceleme; Hayyam’ın Teraneleri (1923), İnsan ve Hayvan (1924), Ölüm (1927), Kafka’nın Mesajı (1948) ve Vejetaryenliğin Yararları (1957).